روز عشق ایرانی یا روز سپندارمذگان در 5 اسفند ماه با نزدیک شدن به فصل بهار برای تقدیر از زمین که دوباره بارور و حاصلخیز می شود و سپاس از زنان که مایه برکت و زندگی هستند، با آیین خاصی برگزار می شد، در ایران باستان زن و زمین دو نماد خیر و برکت بودند، با گذشت زمان این جشن تغییر ماهیت داد و تبدیل به جشنی برای تقدیر از زنان متاهل شد و با ورود فرهنگی غربی تا حدودی به فراموشی سپرده شد، اما هم اکنون در بعضی از مناطق ایران مانند پشتکوه استان یزد به ویژه درروستای پندر باشکوه زیادی برگزار می شود.
روز عشق ایرانی یا سپندارمذگان چه روزی است؟
در هزاران سال پیش که برای زن ارزش و مقامی قائل نمی شدند، پدران ما روزی بنام روز عشق، زمین و زن را جشن می گرفتند و آن را پاس می داشتند، در این روز مردان ایرانی به پاس یک سال زحمات زنان خود به آنان پیش کش و هدیه می دادند و زنان لباس های آراسته برتن می کردند و از کارهای روزانه فارغ می شدند و مورد تقدیر همسرشان قرار می گرفتند؛ هم چنین در کتاب بین الاخبار، این روز را روز مردگیران و برزیگران نیز نامیده اند.
زمین در باور کهن، نماد باروری، پرورش و زایش بود و آخرین ماه زمستان یعنی اسفند نویدی برای آغاز بهار و زایش زمین بود و به این مناسبت جشن سپندارمذگان برگزار می شد، مطابق با گاه شمار اوستایی در ایران باستان هر روز از ماه نامی داشت و ایرانیان باستان روزی از ماه را که همسان با نام آن ماه بود را جشن می گرفتند. در آن روزگار، روز اول ماه اورمزد، روز دوم بهمن به معنای سلامتی، روز سوم ماه اردیبهشت به معنای راستی، روز چهارم شهریور به معنای فرمانروایی و روز پنجم (سپندار) به معنی بردباری و نماد باروری بود.
همه ساله، روز عشق ایرانی به مناسبت زمین و زن جشن گرفته می شد؛ زیرا زمین به عنوان مادری صبور و مهربان همه موجودات را در خود جای می دهد و مانند مادری مهربان آن ها را عزیز می شمارد و زن نیز مانند زمین نماد عشق، پارسایی و باروری است؛ از طرفی در باور ایرانیان مرد نماد قدرت و زن نماد مهروزی و عشق است و هر کدام به تنهایی نمی توانند راه پر پیچ و خم زندگی را طی کنند و فقدان هریک موجب توقف حیات و زندگی خواهد شد؛ بنابراین طبق فرهنگ باستانی ما، روز سپندارمذگان به احترام زن، زمین و عشق جشن گرفته می شود.
تاریخ برگزاری روز عشق
تقویم ایران باستان آکنده از جشن و سرور بود، در گذشته ماه ها 30 روز بود و 5 روز باقی مانده از سال به عنوان پنچه دزدیده در پایان سال قبل از عید نوروز محاسبه می شود، اما با توجه به تغییر گاه شمار ایرانی به دست خیام که به صورت خورشیدی محاسبه شده بود، روز سپندارمذگان کمی جا به جا شد و این امر ناشی از 31 روز شمردن 6 ماهه اول در سال خورشیدی است و به جای 5 اسفند به 29 بهمن تغییر کرده؛ بنابراین بین این دو روز را هفته اسپندان یا اسفندگان می گویند؛ از طرفی سپندارمزد یکی از ایزدان زرتشتی بود که صفات او دوست داری، بردباری و فروتنی بود و به این دلیل روز عشق را سپندارمذگان می نامند.
روز عشق ایرانی همان طور که بیان شد به یاد زن و زمین دو عنصری که این صفات را دارند، همه ساله در 5 اسفند ماه توسط ایرانیان اصیل برگزار می شود. واژه اسفند از واژه اسپندارمت و واژه اوستایی سپنته آرمئیتی گرفته شده و سپنده آرمیتی یکی از ایزد بانوان زرتشتی بود که نگهبان زمین و سرسبزی آن بود و وظیفه نگهداری زمین و باروری آن را برعهده داشت و سپندارمذ نام دیگر این ایزد بانوی زردشتی و از طرفی لقب زمین به دلیل بخشش و سخاوتش به تمام موجودات می باشد.
جشن روز عشق ایرانی چگونه برگزار می شود؟
آیین ها و آداب مربوط به روز سپندارمذگان به عنوان نمادی از ارادت و تقدیر از زنان، خانواده و زمین بود. زنان پرهیزکار به عنوان نمایندگان زمین و ایزد سپندارمذ محسوب می شدند. آن ها در این روز با پوشیدن لباس های نو و زیبا خود را آراسته می کردند و ظاهر آراسته آن ها نشانه احترامی بود که به این مراسم قائل می شدند؛ از طرفی همسران برای نشان دادن عشق خود هدایایی به نشانه ارادت و توجه به زنان به عنوان ستون های اصلی خانواده و جامعه تقدیم می کردند.
یکی دیگر از آداب روز عشق ایرانی، نشاندن زنان بر روی تخت شاهی بود که نمادی از عشق به همسر و تقدیر عاشقانه از او محسوب می شد، در این روز زنان استراحت می کردند و مردان و پسران به امور خانه و وظایف نگهداری از بچه ها می پرداختند. یکی از مراسم این روز مردگیران بود، در این روز زنان به خاطر زحمات یک ساله شان برای همسرداری، فرزندآوری و پرورش فرزندان، هدایای از همسر خود دریافت می کردند.
در کتاب بین الاخبار اشاره شده است که در روز مردگیران، دختران می توانستند همسر مورد علاقه و شایسته خود را از میان مردان با اختیار و آزادی انتخاب کنند. امروزه نیز برخی از ایرانیان این سنت را حفظ کرده اند و در روز عشق ایرانی به همسرشان هدایایی جهت قدردانی تقدیم می کنند. جشن سپندارمذگان برگرفته از فرهنگ و تاریخ ایران است و نه تنها یک مراسم سنتی، بلکه نمادی از احترام به زنان، خانواده و عشق در فرهنگ ایرانی است.
اهمیت برگزاری روز عشق برای ایرانیان
زنان در ایران باستان، نقش مهمی در جامعه داشتند، از دیدگاه ادیان باستانی ایران، زمین نماد مادر خاک بود و زنان نماینده های زمین و مادر خاک بودند. آن ها نه تنها نقشی اساسی در کشاورزی و تولید محصولات داشتند؛ بلکه به عنوان مراقبان خانه و پرورش دهندگان فرزندان و در تصمیم گیری های خانوادگی نقش اساسی داشتند و از آن جایی که به عنوان نمایندگان حیات و خلق کنندگان زندگی شناخته می شدند در روز عشق برای سپاس از آن ها جشنی ویژه برگزار می شد.
بنا به اسناد اوستا، زنان حق انتخاب همسر را داشتند و زرتشت پیشوای دین زرتشتی به دختر خود اجازه انتخاب همسر را از میان خواستگارانش داده بود؛ از طرفی در دورانی که زندگی مردم در ایران باستان با تکیه بر فعالیت های کشاورزی و دامداری جریان داشت بعد از گذراندن شرایط سخت و سرد زمستان که مردم مجبور به ماندن درخانه بودند به یمن نزدیک شدن فصل بهار و باروری زمین و شروع هفت ماه فعالیت کشاورزی و دامداری این جشن را برگزار می کردند تا انرژی و نشاط لازم را برای ادامه کارهای سخت پیش رو داشته باشند.
جشن روز عشق ایرانی برای به یادآوردن نقش زن و زمین در زندگی برگزار می شود، زمین به عنوان منبع غذایی مردم و زن به عنوان مخلوقی زندگی بخش، مراقب فرزندان، بردبار و صبور بود و این جشن برگزار می شد تا فرصتی برای همبستگی و انسجام در جامعه آن دوران باشد و به این علت جشن سپندارمذگان نامیده شد که یکی از ایزدان زرتشتی به نام اسپندارمذ، نمادی از عشق، بردباری و فروتنی بود.
تاریخچه روز عشق ایرانی و ولنتاین
روز ولنتاین که به روز عشق معروف است، 14 فوریه مصادف با 25 بهمن ماه می باشد. برخی معتقدند تاریخچه این جشن به شهید راه عشق، ولنتین برمی گردد که به علت شکستن حکم امپراطور روم و عقد مخفیانه سربازان با دختران محبوبشان، زندانی شد و در زندان عاشق دختر نابینای زندانبان شد و قبل از آن که اعدام شود، نامه ای خطاب به او برای خداحافظی نوشت و در آن به ولنتاین تو اشاره کرده است و به این دلیل او را نماد عشق می دانند و در این روز همسران، دختران و پسران جوان و تمام کسانی که به هم عشق می ورزند، روز ولنتاین را با هدیه دادن گل رز قرمز، خرس تدی و… به یکدیگر جشن می گیرند.
اما این جشن ریشه در فرهنگ غربی دارد و برخی پژوهشگران معتقدند، آغاز نفوذ این جشن در ایران به نیمه دوم قرن نوزدهم و زمان ناصر الدین شاه بر می گردد، زمانی که او به سفر فرنگ می رود و متوجه می شود که در آن جا روز ولنتاین را جشن می گیرند، او نیز یک کارت پستال به عنوان هدیه روز عشق برای همسرش انیس الدوله می فرستد و به تدریج برگزاری این جشن در ایران گسترش می یابد. در تقویم باستانی ایرانیان 5 اسفند ماه و به تعبیری 29 بهمن ماه روز عشق ایرانی یا جشن سپندارمذگان نامیده شد؛ به طوری که قدمت آن به 20 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد اما جشن ولنتاین از سال 496 بعد از میلاد مسیح گسترش یافته است.
جشن سپندارمذگان ریشه در فرهنگ باستانی ما ایرانیان دارد و بر جشن ولنتاین مقدم است. اما با توجه به تبلیغات جهانی، جشن ولنتاین به فرهنگ و آداب و رسوم ما نفوذ کرده و مردم ایران از برگزاری جشن سپندارمذگان فاصله گرفته اند. این موضوع عواقبی همچون به فراموشی سپردن فرهنگ و تاریخ ایران و ترویج فرهنگ غربی به جای فرهنگ ایرانی را خواهد داشت؛ بنابراین تلاش برای آگاهی نسل جوان به شناخت آداب و رسوم، سنن فرهنگ ایرانی و جشن گرفتن روز سپندارمذگان به جای روز ولنتاین به معنای ارتقا فرهنگ و ارزش های ایرانی می باشد.
معرفی هدایای مناسب برای روز سپندارمذگان
خرید لباس مجلسی: یکی از هدایای زیبا و متفاوت در روز عشق ایرانی، خرید لباس مجلسی برای خانم ها از بهترین مزون عروس در تهران است، با خرید این لباس حتما آن ها را در روز عشق شاد خواهید کرد، لباسی را که انتخاب می کنید، باید با سلیقه همسرتان هماهنگ باشد؛ از طرفی بررسی کنید که همسرتان به کدام یک از سبک های لباس، کلاسیک یا مدرن علاقه مند می باشد؟ هم چنین به رنگ لباس مجلسی توجه کنید و آن را از رنگ های مورد علاقه همسرتان انتخاب کنید. دقت در کیفیت دوخت و سایز دقیق لباس نیز موجب خرید هدیه ای ارزشمند برای همسرتان خواهد شد.
گردنبند و جواهرات: یکی از هدایای محبوب برای خانم ها، خرید گردنبند و جواهرات است. گردبند طلا یا الماس یک هدیه لاکچری برای همسرتان محسوب می شود، اما در انتخاب گردنبند یا دستبند به سلیقه همسرتان توجه کنید تا مطابق با طرح و استایل محبوب او باشد، خرید جواهرات به عنوان هدیه روز سپندارمذگان، نشانه عشق وافر شما به همسرتان است، اگر بودجه کافی ندارید، می توانید جواهراتی از جنس نقره برای همسرتان خریداری کنید و یا به جای گردنبند، یک جفت گوشواره زیبا به او هدیه دهید تا نشانه قدردانی شما از زحمات او و حفظ عشقتان باشد.
عطرو ادکلن: یکی از هدایای ویژه و خاص روز سپندارمذگان خرید عطر و ادکلن برای همسرتان است، برای انتخاب بهترین عطر باید به سلیقه همسرتان توجه کنید که او به چه عطرهایی علاقه دارد؟ حتی به فصلی که در آن هستید باید توجه کرد، عطرهای تلخ برای فصل سرد و عطرهای خنک برای فصل های گرم مناسب هستند؛ هم چنین مدت ماندگاری عطر نیز مهم است و لازم است، بدانید که همسرتان ترجیح می دهد، عطر ماندگاری طولانی داشته باشد یا خیر؛ از طرفی انتخاب آن از برندهای معتبر می تواند به شما اطمینان دهد که هدیه با کیفیتی برای همسرتان خریداری کرده اید.
باکس هدیه گل: باکس هدیه را از جنس با کیفیت و با طراحی زیبا انتخاب کنید تا برای قراردادن گل های زیبا، کارت تبریک و شمع های عطری فضای کافی داشته باشد و شما می توانید هدیه خاص خود را در میان این گل ها و شمع های عطردار قرار دهید و همسرتان را سورپرایز کنید. نوشتن جملات احساسی برای همسرتان بر روی کارت تبریک مخصوص روز عشق ایرانی، این هدیه را زیباترخواهد کرد.
کلام آخر
روز عشق ایرانی یا روز سپندارمذگان در 5 اسفند ماه به مناسبت آغاز باروری زمین، نزدیک شدن به عید نوروز و فصل بهار جشن گرفته می شود و آقایان در این روز به همسرانشان هدیه می دهند و از آن ها به خاطر زحماتشان قدردانی می کنند، این جشن قدمتی دیرینه دارد و قسمتی از فرهنگ و آداب و رسوم ایران باستان می باشد که باید در حفظ آن کوشا باشیم.
از شما بسیار ممنونیم که تا پایان این مقاله همراه ما بودید. امیدواریم توانسته باشیم؛ مطالب مفیدی درمورد روز عشق ایرانی برای شما بیان کرده باشیم، در صورت داشتن هر گونه نظر، پیشنهاد و انتقادی می‌توانید از طریق سایت تالارتو با ما در میان بگذارید.
