هر روزه تعداد زیادی ازدواج و طلاق در کشور به ثبت می رسد. انجام این امور در دفترخانه اسناد رسمی انجام می شود. این دفترخانه ها به صورت مستقل از دولت فعالیت می کنند و در واقع شغل های خصوصی هستند. اما به دلیل اهمیت موضوع ازدواج و طلاق در جامعه، دولت بر امور این دفترخانه ها توسط سازمان ثبت اسناد نظارت دارد. این دفترخانه ها وظایف معینی دارند که باید به درستی انجام شود. در این مقاله قصد داریم شما را با وظایف دفاتر ازدواج و طلاق در قانون حمایت خانواده آشنا کنیم، پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
دفاتر ازدواج و طلاق
برای ثبت هر ازدواج و طلاق باید به دفترخانه های اسناد رسمی مراجعه نمود. افرادی که قصد طلاق و جدایی دارند پس از مراجعه به دادگاه به دفترخانه ارجاع داده می شوند. یعنی سازمان اجرا کننده طلاق و نکاح دفترخانه ها می باشند.
دفترخانه های ازدواج و طلاق، جزو نهادهای تخصصی مدنی هستند که بخشی از اموری که مربوط به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور می شود را انجام می دهند. ذکر این نکته ضروری است که دفترخانه های اسناد رسمی وابسته به قوه قضاییه هستند.
این دفاتر از نظر مالی مستقل هستند و جزو شغل های دولتی به شمار نمی روند. اما سازمان ثبت اسناد قوانین کار این دفاتر را مشخص می کند و به آن ها اعلام می دارد که باید چگونه و بر اساس کدام قوانین عمل نمایند. یعنی یک دفترخانه نمی تواند به صورت مستقل برای خود قوانین تعیین نموده و بر اساس آن عمل نماید. سازمان بازرسی کل کشور، سازمان ثبت اسناد، اداره کل ثبت استان ها، وزارت امور اقتصادی و دارایی، بازرسی کانون سردفتران و دفتریاران از دفترخانه ها بازرسی به عمل می آورند.
سردفتران دفترخانه ها هم توسط سازمان ثبت اسناد تعیین می شوند. سردفتر باید تحصیلاتی در زمینه حقوق قضایی، فقه و یا الهیات داشته باشند. محدوده سنی افرادی که قصد سردفتر را دارند بین 24 تا 50 سال است. این افراد باید در آزمون سردفتری شرکت کنند و در آن پذیرفته شوند. البته به دلیل این که سردفتری کاری تخصصی است، از نظریات سردفتران هم برای انتخاب افراد جدید استفاده می شود. یعنی اگر سردفتری که در شرف بازنشستگی است فردی را برای جانشینی خود معرفی نماید، در صورت واجد شرایط بودن، پذیرفته می شود.
وظایف دفاتر ازدواج و طلاق در قانون حمایت خانواده
مطابق با ماده 56 قانون حمایت خانواده مجموعه شش گانه ای به عنوان وظایف سردفتران دفاتر ازدواج و طلاق تعیین شده است. سردفتران باید این قوانین را رعایت کرده و وبه وظایف خود به خوبی عمل کنند.
یکی از مهم ترین وظایف دفاتر ازدواج و طلاق در قانون حمایت خانواده، مطالبه گواهی عدم سازش از دادگاه برای زوجینی است که قصد جدایی از یکدیگر را دارند. البته این گواهی برای دادخواست های طلاق توافقی و یا طلاقی است که به درخواست مرد انجام می شود. ارائه این گواهی به این معنی است که این زوجین برای طلاق از دادگاه مجوز دریافت نموده اند.
سردفتر موظف است برای اجرای صیغه طلاق گواهی بارداری و یا عدم بارداری زوجه را نیز مطالبه نماید. در واقع ارائه گواهی بارداری و یا عدم بارداری زوجه که توسط پزشک حاذق و معتبر صادر شده باشد قبل از ثبت طلاق الزامی است. مگر این که هر دو طرف نسبت به این موضوع اتفاق نظر داشته باشند و بارداری را تایید نمایند.
از دیگر وظایف دفاتر ازدواج و طلاق این است که برای ثبت طلاق زوجین در خارج از کشور باید از محاکم ذی صلاح، آرای لازم را درخواست نمایند. در صورت ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی، دفترخانه موظف است اجازه نامه دولت برای این ازدواج را اخذ نماید.
اگر مرد متاهلی قصد ازدواج دوم داشته باشد، باید اجازه این ازدواج را از دادگاه بگیرد. از جمله وظایف دفترخانه ها در چنین شرایطی مطالبه مجوز صادر شده برای ازدواج دوم است. درخواست گواهی عدم اعتیاد، عدم ابتلا به بیماری های مسری و دریافت گواهی واکسیناسیون های لازم زوجین هم از وظایف دفترخانه ازدواج است. لیست بیماری هایی که گواهی عدم ابتلا به آن ها برای ازدواج ضروری است، هر ساله توسط وزارت بهداشت به دفترخانه ها ابلاغ می شود. سردفتر باید این گواهی را از زوجین طلب نماید و سپس عقد نکاح صورت بگیرد.
ناگفته نماند که دادن معرفی نامه برای انجام آزمایش خون قبل از ازدواج، خواندن صیغه طلاق و عقد نکاح هم جزو وظایف دفاتر ازدواج و طلاق می باشد. همچنین سردفتر باید شرایط ضمن عقد و طلاق را برای هر دو طرف توضیح دهد و پس از انجام عقد و یا طلاق، انجام امور ثبتی مربوط به آن را نیز انجام دهد.
مجازات عدم انجام وظایف دفاتر ازدواج و طلاق در قانون حمایت خانواده
همان طور که گفته شد دفترخانه ها، موظف هستند وظایفی که قانون برای آن ها در نظر گرفته است را انجام دهند. اما ممکن است که برخی دفاتر به دلایل مختلف از این قوانین تخطی نمایند. در چنین شرایطی قانون مجازات هایی را برای دفترخانه و سردفتر آن در نظر گرفته است.
در قانون سابق حمایت خانواده، در صورت تخلف از قوانین، برای متخلف مجازات حبس تادیبی، جریمه نقدی و محرومیت از کار به صورت موقت صادر می گردید. اگر تخلفات باز هم تکرار می شد، پروانه سردفتری لغو می شد. مطابق با آن قوانین، اگر دفترخانه ای بدون مجوز دادگاه اقدام به ثبت ازدواج مجدد مرد می نمود، مجازات وی حبس تا مدت یک سال و تعقیب کیفری برای او در نظر گرفته می شد. حتی اگر همسر سابق هم فوت کرده بود این قانون اجرا می شد.
اما در قانون جدید حمایت خانواده که در سال 91 به تصویب رسید، مجازات های مختلفی برای سردفتران متخلف در نظر گرفته شد. اگر سردفتری زوجین را قبل از رسیدن به سن قانونی به عقد یکدیگر درآورد به حبس تعزیری درجه 6 محکوم می شود. این حبس بین 6 ماه تا 3 سال خواهد بود. سن مجاز ازدواج مطابق قانون برای دختر 13 سال تمام و برای پسر 15 سال تمام خواهد بود.
همچنین اگر سردفتر، زنی را که شوهر دارد و یا در دوران عده قرار دارد را به عقد مرد دیگری درآورد، مجازات وی، جریمه نقدی، حبس، شلاق و انفصال دائم از سردفتری خواهد بود. لازم به ذکر است که این مجازات ها هنگامی قابل اجرا خواهند بود که جرم سردفتر تایید شده باشد.
مراحل ثبت ازدواج در دفترخانه
برای انجام ازدواج قبل از مرجعه به دفترخانه ازدواج، باید مراحل لازم طی شود. برای این منظور زوجین باید ابتدا آزمایش های لازم را انجام داده و در کلاس های مربوطه شرکت نمایند. پس از آن می توانند با مراجعه به دفترخانه ازدواج مراحل آن را در محضر پیگیری نمایند. زوجین موظف هستند که نتایج آزمایشات و سایر مدارک لازم برای ازدواج مانند شناسنامه و کارت ملی زوجین و همچنین مدارک پدر زوجه را به محضر ارائه نمایند.
یکی از وظایف دفاتر ازدواج و طلاق مطابق قانون حمایت خانواده، طلب شهود برای عقد نکاح است. برای انجام ازدواج وجود 3 شاهد مرد عاقل و بالغ ضروری است. این افراد باید سند ازدواج را امضا نمایند. البته امروزه بیشتر مراحل ازدواج به صورت الکترونیکی انجام می شود. پس از آن سردفتر دفترخانه صیغه نکاح را جاری نموده و زوجین را به عقد یکدیگر در می آورد. سپس ثبت عقد را در سازمان ثبت و شناسنامه های زوجین انجام می دهد.
کلام آخر
در این مقاله وظایف دفاتر ازدواج و طلاق در قانون حمایت خانواده را بیان نمودیم. سردفتران خود باید دارای تحصیلات مربوطه باشند و دوره های مختلف را پشت سر بگذارند تا به عنوان سردفتر مشغول به فعالیت شوند. دفاتر ازدواج وظایف متفاوتی را برعهده دارند که توسط سازمان ثبت تعیین می شود. خود این سازمان و بسیاری از سازمان های دیگر بر عملکرد این دفاتر نظارت می کنند. در صورتی که دفاتر از وظایف خود تخطی نمایند، مطابق قانون باید مجازات شوند. امیدواریم اطلاعات فوق برای شما عزیزان مفید بوده باشد. از این که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید از شما سپاسگزاریم. در صورتی که انتقاد و پیشنهادی دارید ما در سایت تالارتو پذیرای نظرات شما عزیزان هستیم.
